Lịch sử hình thành và phát triển của các Thương Hiệu - Branding & Marketing Vietnam

Linh vật của mỗi kỳ Thế vận hội là biểu tượng của đất nước chủ nhà, thường gắn liền với văn hóa và con người nơi đây. Từ chú chó Dachshund Waldi đến những chú Phryges của Pháp, cùng khám phá thế giới những linh vật dễ thương, đôi khi cũng hơi kỳ cục của các kỳ Thế vận hội Mùa hè và Mùa đông.

Cùng dạo một vòng lịch sử để gặp gỡ những chú linh vật Olympic thú vị từ , Los Angeles 1932 đến Paris 2024

Smoky, Los Angeles 1932

Trước khi có khái niệm linh vật chính thức, Thế vận hội Mùa hè Los Angeles năm 1932 đã có một ngôi sao bất đắc dĩ: chú chó Scottish Terrier tên Smoky. Chú chó này sinh ra đúng ngày bắt đầu xây dựng làng vận động viên và sau đó cứ thế làm chủ khu vực này trong suốt thời gian diễn ra Thế vận hội.

Shuss, Grenoble 1968

Nhà thiết kế Aline Lafargue chỉ có vỏn vẹn một đêm để tạo ra một nhân vật đại diện cho Thế vận hội diễn ra ở thị trấn miền núi Alps của Pháp. Và thế là, chú người tuyết trượt tuyết Shuss với mái tóc đỏ, thân hình như tia chớp màu xanh và chiếc ván trượt mang tên "Shuss" (từ tiếng Pháp nghĩa là trượt tuyết xuống dốc) ra đời.

Mặc dù không phải là linh vật chính thức đầu tiên, nhưng Shuss đã trở thành hiện tượng với vô số móc khóa và đồ lưu niệm.

Waldi, Munich 1972

Linh vật Olympic chính thức đầu tiên xuất hiện tại Munich vào năm 1972, đó là chú chó Dachshund lấy cảm hứng từ một chú chó thật của một trong những nhà tổ chức. Nhà thiết kế đồ họa Elena Winschermann, thành viên của nhóm hỗ trợ nghệ sĩ nổi tiếng Otl Aicher, đã tạo ra một thiết kế với những vòng tròn màu xanh, vàng và xanh lá cây - ba trong số năm màu của vòng tròn Olympic. Hai màu còn lại là đỏ và đen cố tình bỏ qua để tránh liên tưởng đến lá cờ Nazi.

Schneemandl, Innsbruck 1976

Schneemandl có nghĩa là "người tuyết" trong tiếng Đức. Đây chính xác là hình dáng của linh vật cho Thế vận hội Mùa đông Innsbruck năm 1976. Được thiết kế bởi Walter Potsch, người tuyết này có một số điểm nhấn đặc trưng của đất nước chủ nhà, bao gồm chiếc mũ Tyrolean đỏ truyền thống.

Amik, Montreal 1976

Hải ly được chọn làm linh vật cho Thế vận hội Mùa hè Montreal 1976 - một lựa chọn hoàn hảo vì tầm quan trọng của loài này trong hệ sinh thái Canada và vai trò của lông hải ly trong lịch sử đất nước. Thực tế, hải ly đã được chính thức công nhận là động vật quốc gia của Canada vào năm trước khi Thế vận hội diễn ra.

Amik, có nghĩa là hải ly trong tiếng Algonquin – ngôn ngữ của nhiều dân tộc bản địa ở Canada.

Roni, Lake Placid 1980

Loài động vật nào phù hợp hơn để đại diện cho Thế vận hội Mùa đông Lake Placid 1980 ngoài con gấu mèo, một sinh vật quen thuộc với cư dân của dãy núi Adirondack ở phía bắc New York?

Tên Roni, được chọn bởi các em học sinh địa phương, có nghĩa là "gấu mèo" trong tiếng Iroquoian, dân tộc bản địa sinh sống ở khu vực này. Có 13 thiết kế của Roni tham gia các môn thể thao mùa đông khác nhau như một phần của chiến dịch quảng bá cho Thế vận hội.

Misha, Moscow 1980

Gấu Misha, hay còn gọi chính thức là Mikhail Potapych Toptygin, có nụ cười chào đón, một nỗ lực để giảm bớt căng thẳng thời Chiến tranh Lạnh giữa Liên Xô và phương Tây trong suốt thời gian diễn ra Thế vận hội Mùa hè. Misha vẫn là một biểu tượng được yêu thích ở Nga gần 50 năm sau đó.

Vučko, Sarajevo 1984

Người dân Nam Tư đã bình chọn cho Vučko the Wolf vượt qua 5 ứng cử viên khác – một con sóc chuột, một con dê núi, một con nhím, một con cừu và một quả cầu tuyết – để trở thành linh vật của Thế vận hội Sarajevo. Thiết kế chiến thắng của họa sĩ người Slovenia Joze Trobec đã tôn vinh những con sói từng lang thang qua những khu rừng của Alps và văn hóa dân gian Yugoslavia (Nam Tư cũ).

Sam, Los Angeles 1984

Một trong những ý tưởng ban đầu được xem xét cho linh vật của Thế vận hội Los Angeles 1984 là một con gấu, động vật biểu tượng của bang California, nhưng nó đã bị loại bỏ vì quá giống với Misha the Bear, linh vật nổi tiếng của Nga trong Thế vận hội Moscow trước đó. Nhóm 30 nhà thiết kế do Bob Moore dẫn đầu  đã quyết định chọn một biểu tượng quốc gia – đại bàng đầu trọc.

Mối lo ngại là vẻ ngoài tự nhiên của con chim sẽ quá dữ dằn đối với trẻ em, Moore đã chọn một vẻ ngoài hoạt hình hơn, hơi giống với chú vẹt hoạt hình Jose Carioca trong bộ phim "The Three Caballeros" năm 1944 của Disney.

Hidy và Howdy, Calgary 1988

Linh vật do Sheila Scott thiết kế cho Thế vận hội Mùa đông Calgary 1988 là một dấu mốc trong lịch sử Olympic: lần đầu tiên có linh vật là cặp đôi nam và nữ. Hai chú gấu bắc cực được đặt tên là Hidy (biến thể của chào hỏi "Hi") và Howdy (viết tắt của "how do you do"), thể hiện sự lịch thiệp đặc trưng của miền Tây Canada.

Chúng được khoác lên mình những chiếc mũ và trang phục theo phong cách phương Tây, tượng trưng cho tỉnh bang nổi tiếng với lễ hội đua ngựa Calgary Stampede - lễ hội rodeo ngoài trời lớn nhất thế giới.

Hodori, Seoul 1988

Hodori, linh vật cho Thế vận hội Mùa hè Seoul 1988, là sự kết hợp của hai từ tiếng Hàn: "Ho" (hổ) và "Dori" (bé trai). Hổ được chọn vì vai trò là linh vật bảo vệ trong văn hóa dân gian Hàn Quốc, và hơn nữa, họa sĩ Kim Hyun rất thích loài vật này.

“Cũng giống như nước Mỹ có đại bàng đầu trọc, Nga có gấu và Trung Quốc có gấu trúc,” Kim nói với Korea JoongAng Daily 30 năm sau, “một loài động vật có thể trở thành biểu tượng quốc gia và tài sản quý giá của đất nước.”

Magique, Albertville 1992

Khác biệt so với kiểu thiết kế linh vật dễ thương thông thường, Thế vận hội Mùa đông 1992 tại Albertville, Pháp, lại chọn một chú tiểu quỷ hình khối lập phương nằm trong một ngôi sao. Magique, có nghĩa là phép thuật trong tiếng Pháp, được khoác lên mình những màu sắc của quốc kỳ. Nhân vật này tượng trưng cho trí tưởng tượng.

Cobi, Barcelona 1992

Cobi, được đặt tên theo từ viết tắt của ủy ban tổ chức Olympic cho Barcelona (COOB), là một chú chó chăn cừu Pyrenees của Catalonia, một giống chó phổ biến ở đất nước này. Thiết kế của họa sĩ Javier Mariscal cho Thế vận hội Barcelona 1992 trở thành một trong những linh vật nổi tiếng nhất trong lịch sử Olympic.

Håkon và Kristin, Lillehammer 1994

Những linh vật người đầu tiên của Olympic xuất hiện vào năm 1994, cho Thế vận hội đầu tiên theo lịch trình mới của IOC là luân phiên giữa Mùa đông và Mùa hè. Tên của họ là Hakon và Kristen để vinh danh những nhân vật lịch sử của Na Uy: Håkon IV Håkonson, một vị vua trị vì vào thế kỷ 13, và Công chúa Kristin, dì của ông.

Cặp đôi này được mô tả là hai đứa trẻ tóc vàng mặc quần áo Viking, cho phép nhiều diễn viên nhí đóng vai Hakon và Kristin cho mục đích quảng cáo.

Izzy, Atlanta 1996

Izzy, linh vật của Thế vận hội Mùa hè 1996 có thể là linh vật được đón nhận ít nhiệt tình nhất trong lịch sử Olympic.

Snowlets, Nagano 1998

Một bộ sưu tập bốn chú cú tuyết, tượng trưng cho bốn năm giữa các kỳ Thế vận hội và bốn mùa. Sukki, Nokki, Lekki và Tsukki, được gọi chung là "Snowlets", kết hợp từ tiếng Anh "snow" (tuyết) và "let's" (hãy) - một lời mời tham gia.

Syd, Olly và Millie, Sydney 2000

Úc đã đầu tư lớn cho Thế vận hội 2000, sản xuất ra ba linh vật chính thức riêng biệt, mỗi con là một loài động vật bản địa của đất nước này. Syd, một con thú mỏ vịt được đặt tên theo thành phố chủ nhà Sydney; Olly là chim kookaburra được đặt biệt danh theo Olympics, và con thú mỏ ngắn được đặt tên là Millie, để kỷ niệm thiên niên kỷ mới. Chúng tượng trưng cho nước, không khí và đất.

Powder, Coal và Copper, Salt Lake City 2002

Được đặt tên tương ứng là Powder, Copper và Coal - con thỏ rừng, cáo đồng và gấu đen  - đại diện cho ba tài nguyên thiên nhiên chính của nền kinh tế Utah, với loài động vật nhỏ nhất tượng trưng cho bột tuyết của ngành công nghiệp khu nghỉ dưỡng trượt tuyết. Mỗi con đại diện cho một trong ba từ Latinh trong khẩu hiệu Olympic - Citius (nhanh hơn), Altius (cao hơn), Fortius (mạnh hơn). Và cuối cùng, chúng được cho là đại diện cho văn hóa dân gian của người Mỹ bản địa trong khu vực, vốn thấm nhuần những câu chuyện về những con vật đó.

Phevos và Athena, Athens 2004

Khi Thế vận hội trở lại quê hương cách đây 2.799 năm ở Olympia, nhà thiết kế Spiros Gogos đã tìm đến Hy Lạp cổ đại để lấy cảm hứng cho linh vật. Vì vậy, hai nhân vật dẫn dắt Thế vận hội Athens 2004 được tạo hình giống như những con búp bê đất sét cổ đại từng thịnh hành vào năm 776 trước Công nguyên, thời điểm diễn ra Thế vận hội đầu tiên. Linh vật nam và nữ được đặt tên là Phevos, một tên khác của Apollo, thần mặt trời, và Athena, nữ thần trí tuệ và nữ thần bảo trợ của Athens. Cả hai đều mặc những chiếc áo choàng nhiều màu sắc.

Một con cá ngựa tên Proteas đại diện cho Thế vận hội Paralympic.

Neve và Gliz, Turin 2006

Lựa chọn cho linh vật của Thế vận hội Mùa đông 2006 là những thiết kế đơn giản nhất: tuyết và băng. Đó là nguồn cảm hứng cho Neve, có nghĩa là tuyết trong tiếng Ý, và Gliz, viết tắt của "Ghiaccio" hay băng. Các nhân vật nam và nữ có một quả cầu tuyết và một khối băng cho phần đầu tương ứng, và những chi giống như Gumby cho phép họ tạo dáng cho bất kỳ môn thể thao nào tại Thế vận hội Mùa đông.

Beibei, Jingjing, Huanhuan, Yingying, Nini, Bắc Kinh 2008

Thế vận hội Mùa hè Bắc Kinh có đến năm linh vật biểu tượng. Mỗi linh vật đại diện cho một trong năm nguyên tố tự nhiên: Beibei là con cá màu xanh đại diện cho nước, Jingling là con gấu trúc đen tượng trưng cho rừng; Huanhuan là đứa trẻ đỏ là hiện thân của lửa; Yingying là con linh dương vàng đại diện cho trái đất; và Nini là con én xanh đại diện cho bầu trời. Cùng nhau, chúng cũng phù hợp với màu sắc của các vòng tròn Olympic.

Quatchi và Miga, Vancouver 2010

Ba con vật thần thoại được lấy từ truyền thuyết của người bản địa ở British Columbia. Miga, một sinh vật biển thần thoại là sự kết hợp giữa cá voi sát thủ và gấu, và Quatchi, một nhân vật thần thoại, là linh vật của Olympic, trong khi Sumi, một thần bảo vệ động vật của núi, là linh vật Paralympic.

Wenlock, London 2012

Tên Wenlock, linh vật của Thế vận hội, xuất phát từ thị trấn Much Wenlock ở Shropshire, cách London khoảng 150 dặm, nơi sinh của William Penny Brook, một nhân vật chủ chốt trong sự hồi sinh của Thế vận hội Olympic vào cuối thế kỷ 19. Mandeville, nhân vật đại diện cho Thế vận hội Paralympic lấy tên từ thị trấn Stoke Mandeville, nơi diễn ra Thế vận hội Paralympic đầu tiên.

The Hare, the Polar Bear, and the Leopard, Sochi 2014

Một cuộc thi toàn quốc kết thúc bằng một đêm chung kết truyền hình năm 2011 đã sản xuất ra ba linh vật cho Thế vận hội Mùa đông Sochi 2014: Một con thỏ (the Haze), một con gấu bắc cực (the Polar Bear) và một con báo (the Leopard), được thiết kế bởi Silviya Petrova, Oleg Seredechniy và Vadim Pak. Không một trong số các linh vật động vật nào được đặt tên, một điều hiếm thấy trong lịch sử linh vật Olympic, nhưng mỗi con đại diện cho động vật hoang dã của khu vực.

Vinicius, Rio 2016

Thay vì chọn một loại động vật địa phương để đại diện cho Thế vận hội Rio, ban tổ chức đã chọn cách tổng hợp nhiều ý tưởng vào một linh vật. Vinicius, được thiết kế bởi Birdo Productions để trở thành sự kết hợp giữa chim, khỉ, mèo và nhân vật trò chơi điện tử, được đặt tên theo Vinicius de Moraes, nhà thơ và nhạc sĩ nổi tiếng người Brazil, người đã sáng tác bài hát hit “The Girl From Ipanema”.

Soohorang, PyeongChang 2018

Sau thành công của Hodori, linh vật hổ của Thế vận hội Mùa hè Seoul 20 năm trước, ban tổ chức Thế vận hội PyeongChang đã chọn một phần tiếp theo. Soohorang, linh vật của Thế vận hội Mùa đông 2018 là một con hổ trắng cách điệu, một biểu tượng bảo vệ trong văn hóa Hàn Quốc.

Tên gọi xuất phát từ sự kết hợp của từ tiếng Hàn có nghĩa là “bảo vệ” và chữ cái giữa trong từ “hổ”. Mặc dù hổ có một vị trí đặc biệt trong văn hóa dân gian Hàn Quốc, nhưng những con hổ có lông trắng được coi là đặc biệt quan trọng, vì màu sắc của chúng là dấu hiệu cho thấy chúng đã đạt được sự hiểu biết thực sự về ý nghĩa của cuộc sống.

Miraitowa, Tokyo 2020

Miraitowa, linh vật của Olympic, lấy tên từ sự kết hợp của các từ tiếng Nhật có nghĩa là "tương lai" và "vĩnh cửu", nhằm dự báo một sự lạc quan vĩnh cửu cho thế giới sắp tới. Someity, linh vật của Paralympic, được đặt tên theo một loại hoa anh đào, nhưng cũng nhằm gợi lên âm thanh của từ tiếng Anh "so mighty" (rất mạnh mẽ).

Bing Dwen Dwen, Bắc Kinh 2022

Bing Dwen Dwen, một con gấu trúc mặc bộ đồ phi hành gia làm bằng băng, đã trở nên đáng nhớ theo cách riêng của mình. Tên gọi là sự kết hợp của Bing, nghĩa là "băng", và Dwen Dwen, một thuật ngữ yêu mến dành cho trẻ em. Linh vật được thiết kế như một sự tán thưởng cho việc ưu tiên công nghệ và du hành vũ trụ của Trung Quốc trong thế kỷ 21.

Phryges, Paris 2024

Phryges (phát âm là free-jee-us) là linh vật  của Thế vận hội Paris mùa hè này - dựa trên những chiếc mũ được đội trong cuộc Cách mạng Pháp như một biểu tượng của tự do và có ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa của đất nước. Mặc trang phục màu đỏ, trắng, xanh của quốc kỳ Pháp.